Yeni anayasa tartışmaları sürerken iktidar tarafından 12 Eylül 2023’te Ulucanlar Cezaevi Müzesi’nde “1982 Yerine 2023 Anayasası Sempozyumu” düzenlenmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sempozyumun açılış konuşmasını yapmış, TBMM Lideri Numan Kurtulmuş, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ve Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun da sempozyuma katılmıştı. Sempozyumun konuşmalarının yer aldığı kitap ise evvelki gün Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı tarafından yayımlandı. Yeni anayasa çalışmasında Cumhuriyetin laik yapısının maksat alındığı ve laikliğin “değiştirilemezlik” teminatının olmaması gerektiği savunuldu.
Bu kapsamda dikkat çeken konuşmalardan biri Cumhurbaşkanlığı Yerel Yönetim Politikaları Kurulu Başkanvekili Prof. Dr. Şükrü Karatepe’den geldi. Karatepe konuşmasında 1924 Teşkilatı Esasiye Kanunu (1924 Anayasası) ile 1961 Anayasası’nda yalnızca “Türkiye Devleti bir cumhuriyettir” kararının bulunduğu 1. hususun değiştirilemez olduğunu anımsattı. Karatepe, “Yeni düzenlemede, yalnızca ‘Türkiye Devleti bir cumhuriyettir’ kararının yer aldığı 1. hususun değiştirilmesi yasaklanmalıdır” dedi.
2. VE 3. HUSUS GÜNDEMDE
Böylece Karatepe, “Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel prensiplere dayanan, demokratik, laik ve toplumsal hukuk devletidir” kararının de yer aldığı 2. unsuru ile 3. unsurunu kapsayan değiştirilemez kararının kaldırılmasını savundu.
Diğer bir iştirakçi İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atilla Yayla ise yeni anayasanın “liberal demokrasiye” dayanması gerektiğini, bu nedenle halihazırdaki “resmi ideolojinin” anayasadaki en büyük sorun olduğunu savundu.
“Resmi ideolojinin” Ulusal Eğitim Yasası ve YÖK Yasası üzere maddelerde varlığını sürdürdüğünü vurgulayan Yayla, şu açıklamalarda bulundu: “Karma bir anayasa. Bu anayasanın en değerli sorunu anayasanın resmi ideolojisidir. Şayet anayasanın insan haklarını nitekim tanıyan bir anayasa olmasını istiyorsak, anayasanın mevcut resmi ideolojisinden arındırılması ve liberalleştirilmesi gerekir.”
Sempozyumdaki görüşleri gazetemiz Cumhuriyet’e kıymetlendiren anayasa hukukçusu Prof. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz, Prof. Dr. Atilla Yayla’nın 40 yıl evvelki tartışmaları tekrarladığını belirtti. Halihazırda “resmi ideolojinin” yer değiştirdiğini aktaran Boyunsuz, “Anayasa yüzeysel bir maske haline geldi. Bu anayasanın temel hakları koruyan çok hoş kararları de var. Bunların ve Anayasa Mahkemesi’nin kararları uygulanmazken anayasanın hiç uygulanmayan bir hususu üzerinden yeni anayasayı savunmak tabiri caizse dam üstünde saksağandır” dedi.
‘DİNCİ İDEOLOJİYE DÖNÜŞÜYOR’
Değiştirilemez kararların çıkarılması taleplerine ait Boyunsuz, “Anayasanın değiştirilemez kararlarına baktığımızda orada gördüğümüz; ‘İnsan haklarına dayalı, demokratik, laik, toplumsal bir hukuk devletidir’ kısmı çoğulcu demokratik hukuk sistemlerinde bulunması gereken kararlardır. Bunların hangisi çıkarılınca Türkiye daha demokratik bir ülke olacak? Bizim meselemiz anayasanın temel haklarını koruyan kararlarının uygulanmaması. Bizim sıkıntımız resmi ideolojinin dinci bir ideolojiye dönüştüğü sivil otoriterlik içerisinde oluşumuz. Bu tıp tenkitler içi dolu tenkitler değil” sözlerini kullandı.
AKP’NİN ANAYASA KARNESİ: 3 REFERANDUM, 134 MADDE
AKP devrinde üç tane anayasa refandumu yapıldı. Bunlardan birincisi 2007 Anayasa Referandumu oldu. Bu referandumda anayasanın 96., 101. ve 102. hususlarında değişikliğe gidildi. 2007’nin akabinde yapılan 2010 Anayasa Referandumu’nda ise 26 unsurda değişiklik gerçekleşti. En son yapılan 2017 Anayasa Referandumu’nda da 18 unsur değiştirildi. AKP periyodunda ise toplamda anayasanın 177 unsurunun 134’ü değiştirildi.