Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, “2021’in ortalarından itibaren fotoğrafı farklı bir gözle okuduk. Oluşan yeni bölgesel dinamikler çerçevesinde Cumhurbaşkanı’mızın önderliğinde ve talimatıyla ‘2022 yılı olağanlaşma yılı olacak’ dedik. ‘Ne değişti de Suudi Arabistan ile normalleştik, ne oldu da Birleşik Arap Emirlikleri ile arbede etmiyoruz, Mısır ile niçin el sıkıştık, İsrail ile niçin normalleştik?’ diye soruyorlar. Bunların hepsi dönemsel olarak ortaya çıkan meselelerin vakit içinde tesirini yitirmesi ve yeni imkan arayışlarına kapı aralamasıyla ilgili şeylerdir. Dış siyasette hiçbir vakit mutlak manada tek istikametli bir çizgi olmaz, iniş ve çıkışlar olur” dedi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Bilkent Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Cumhuriyetin Yüzüncü Yılına Girerken Türk Dış Politikası’ programına katıldı.
Tarih ve coğrafyanın önlerine koyduğu hiçbir şeyin kendilerine yabancı olmadığını vurgulayan Kalın, bir Türk’ün işi, gücü, mevkisi ne olursa olsun, dünyanın neresine giderse gitsin ilgi kurabileceği bir tabanın olduğunu belirtti.
“Esas olan büyük fotoğrafı görmek”
Meselenin, tarih ve coğrafyayı dinamik biçimde bugünün gereksinimleri doğrultusunda tekrar okumak olduğunu lisana getiren Kalın, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Esas olan büyük fotoğrafı görmek. Stratejik düşünme devlet aklının somutlaşmış halidir. Kısa vadeli düşünmezsiniz, yakın coğrafyalarla, günün problemleriyle sınırlamazsınız kendinizi. Türkiye’nin stratejik yönelimiyle ilgili vakit zaman tartışmalar oldu. ‘Türkiye klasik batı ekseninden uzaklaşıyor, diğer eksenlere kayıyor’ üzere. 10 yıl evvel bu tartışma çok tepedeydi. Bu Türkiye’yi eleştirmek, Türkiye’nin dış siyaset ataklarını yaftalamak ve mahkum etmek için kullanılan bir çerçeveydi. Her şeyin birbiri içine geçtiği bu globalleşme çağında tek bir eksenin, tek bir merkezin kalmadığı çok katmanlı dünyada klâsik ittifakların ilgi alanlarını tek bir alana indirgemek artık mümkün değil.”
“Stratejik önceliğimiz neyse buna nazaran dış siyaset belirliyoruz”
Kalın, Türkiye’nin NATO üyesi olmasının, Batı ittifakı içinde kendini konumlandırmasının Rusya, Orta Doğu, Afrika ve Latin Amerika ile düzgün bağlantılar geliştirmesine mani olmadığını belirtti.
Rusya ile yeterli ilgiler geliştirmenin ABD ile arbede etme manasına gelmediğini söz eden Kalın, şunları söyledi:
“Küresel siyaseti yönlendirme kabiliyetine sahip ABD, Almanya, Fransa, İngiltere üzere ülkeler dünyanın değişik yerlerinde bu tıp politik angajmanlara girdikleri vakit tenkit konusu olmuyor ancak Türkiye bir Orta Doğu, Afrika, Latin Amerika, Rusya açılımı yaptığı vakit eksininden çıktığı söyleniyor. Halbuki Türkiye kendi eksenini inşa ediyor. Bunu yaparken de kendimizi asla dev aynasında görüp dünyayı biz yönetiyoruz demiyor. Nerede olduğumuzu biliyoruz lakin kendimize de haksızlık etmiyoruz. Stratejik önceliğimiz neyse buna nazaran bir dış siyaset belirleyip bunu uyguluyoruz.”
Bir Afrika açılımı gerçekleştirdiklerine işaret eden Kalın, Afrika ülkeleriyle karşılıklı elçilikler açıldığını, ticaret hacminin yükseldiğini ve bunların 360 derece dış siyaset perspektifinin sonuçları olduğunu aktardı.
Aynı durumun Latin Amerika için de geçerli olduğunu kaydeden Kalın, “Latin Amerika ülkeleri ile yeterli münasebetlerimiz var. 2-3 yıl öncesine kadar Venezuela’da yaşanan siyasi krizde seçilmiş legal hükümetin yanında yer aldık. Ondan ötürü da eleştirildik. Darbe yapmaya kalktılar, yapamadılar. Ukrayna-Rusya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan güç krizinin dayatmasıyla ABD Venezuela ile münasebetleri olağanlaştırmaya, Maduro hükümeti ile temas kurmaya başladı. 2 yıl evvel bizi kıyasıya eleştirenler ‘Türkiye haklıymış’ demeye başladı” tabirlerini kullandı.
“Dış siyasette hiçbir vakit mutlak manada tek istikametli bir çizgi olmaz, iniş ve çıkışlar olur”
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, son devirde körfez ülkelerinin kimileriyle ve İsrail ile münasebetlerde tansiyonun olduğunu anımsattı. Bu ülkelerle olağanlaşma devrine girildiğinde “Ne oldu da filanca ile el sıkışıldı, münasebetler normalleştirildi. Bu unsurlardan taviz vermek değil mi? Prensipsiz davranmak değil mi?”
“2021’in ortalarından itibaren fotoğrafı farklı bir gözle okuduk. Oluşan yeni bölgesel dinamikler çerçevesinde Cumhurbaşkanı’mızın önderliğinde ve talimatıyla ‘2022 yılı olağanlaşma yılı olacak’ dedik. ‘Sorun yaşadığımız ülkelerle meseleleri minimize edelim, irtibat kapılarını açalım ve Cumhuriyetimizin 100. yılına giderken mümkün olduğunca dostlarımızın sayısını artırarak, ihtilaflı alanları da parantez içine koyarak bir dış siyaset vizyonu ortaya koyalım’ dedik. 2022’de bunun sonuçlarını görmeye başladık. ‘Ne değişti de Suudi Arabistan ile normalleştik, ne oldu da Birleşik Arap Emirlikleri ile arbede etmiyoruz, Mısır ile niçin el sıkıştık, İsrail ile niçin normalleştik?’ diye soruyorlar. Bunların hepsi dönemsel olarak ortaya çıkan problemlerin vakit içinde tesirini yitirmesi ve yeni imkan arayışlarına kapı aralamasıyla ilgili şeylerdir. Dış siyasette hiçbir vakit mutlak manada tek istikametli bir çizgi olmaz, iniş ve çıkışlar olur.”
“Nerede sert gücü, nerede yumuşak gücü kullanacağınız, sizin devlet aklınızın ne kadar işler olduğuyla ilgilidir”
Kalın, memleketler arası bağlantılarda üç çeşit güçten bahsedilebileceğini, bunların sert, yumuşak ve akıllı güç olduğunu söyledi. Sert gücün askeri ve ekonomik gücü, yumuşak gücün kültür, sanat, aidiyet üzere etkenleri, akıllı gücün ise sert ve yumuşak gücün harmanlamasıyla oluşan, aklı başında kullanılan gücü söz ettiğini anlatan Kalın, şunları kaydetti:
“Nerede sert gücü, nerede yumuşak gücü kullanacağınız, sizin devlet aklınızın ne kadar işler olduğuyla ilgilidir. Karabağ probleminin tahlili için çok teşebbüste bulunduk. Güçlerimizi birleştirdik, Karabağ özgürlüğüne kavuştu. Biz bunu yaparken diplomasinin bütün imkanlarını da kullandık. Sonuçta akil güç ortaya çıktı. PKK terörüne karşı amansız gayret veriyoruz. Yeri geldiğine silah, tank, top kullanıyoruz. Savunma endüstrimizin, sert gücümüzün de güçlü ve tam ehil olması lazım. Yeri geldiğince diplomasinin imkanlarını devreye sokuyoruz. Mesela İsveç ve Finlandiya ile süreç yürütüyoruz. ‘PKK’nın mevcudiyetine son vermeden ve terör örgütlerinin sizin ülkenizin imkanlarını kendi lehlerine istismar etmelerine son vermeden üyelik süreciniz gerçekleşmeyecek’ diye açık bir formda ortaya koyduk bu ilkeyi. Bunun sonuna kadar gerisindeyiz. Adımlar atmaya başladılar. İki üç gün evvel bir PKK’lıyı iade ettiler. Gerisi da gelecek bunların. Bu akıllı güç kullanımının kıymetli örneklerinden birisi.
Dünyada yeni bir güç istikrarına, güç dağılımına gereksinim var. Ukrayna-Rusya Savaşı’nı ortaya çıkaran sebepler ortadan kalkmadan yeni bir güç istikrarının ve herkesin kendini inançta hissettiği bir global sistemin inşa edilmesi mümkün olmayacak. Savaşın kalıcı, sürdürülebilir biçimde sona ermesini beklemek fazla optimist bir yaklaşım olur. Bunun için de Rusya ile Batı ortasında yeni bir global mutabakatın, pazarlığın, istikrarın inşa edilmesi gerekiyor.” (AA)