Türkiye 2022 yılına yeni bir ekonomik model ile girdi. Yıl içinde Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin “Neo klasik iktisat kanısından epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım” olarak nitelendirdiği model tüm istikrarları alt üst etti.
ERDOĞAN: EN PARLAK YILIMIZ OLACAK
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Tayyip Erdoğan enflasyon, faiz, cari açık ve dolar kurunun düşüşe geçeceğini söylediği model için sene başında, 18 Ocak 2022’de “Enflasyon, düşüşe girmiştir, girecektir. Bu bir kere kesin. Yavaş yavaş, kademeli bir biçimde, telaşlı olmadan kur da düşecek, faiz de tıpkı formda düşecek ve 2022 bizim en parlak yılımız olacak” dedi.
NEBATİ: EN MAKÛS YIL OLARAK TARİHE GEÇECEK
Ancak yılın sonuna gelindiğinde Nureddin Nebati 12 Aralık’ta şunları söyledi: “2022, en makûs yıl olarak tarihe geçecek. 100 milyar dolar dış ticaret açığı, 50 milyar dolar cari açık kelam konusu ancak çok şükür bu sıkıntı periyodu geride bırakıyoruz”.
Bugüne kadar hiçbir ön görüsü ve vaadi tutmayan Nureddin Nebati’nin “çok geride bırakıyoruz” dediği tablo iktidarın uyguladığı iktisat siyasetinin başarısızlığın özeti adeta.
Enflasyon düşüşe değil, yükselişe geçti. Hayat pahalılığı tüm toplumu esir aldı. TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon yüzde 80’i aştı. Türkiye, G20 ülkeleri ve Avrupa ülkeleri ortasında en yüksek enflasyona sahip ülke oldu.
Yıla 13 lira düzeyinden başlayan dolar kuru, 18 lirayı aştı. İktidar kuru şu anda bulunduğu düzeyde tutmak için ise Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Rusya üzere ülkelerden bir grup mutabakatlarla gelecek paraya bel bağlamış durumda.
‘GELİP GEÇİÇİ’ DEDİ LAKİN DELDİ GEÇTİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 29 Ocak 2022’de, “Faizle uğraşımı biliyorsunuz, faizi indireceğiz ve indiriyoruz. Bilin ki enflasyon da inecek, daha da düşecek. Döviz kuru istikrara kavuşur, enflasyon düşer, pahalılık ortadan kalkar. Bunların hepsi de gelip geçicidir” dedi. Merkez Bankası siyaset faizini tek haneye çekerken, iş dünyası maliyeti her geçen gün artan kredileri bulamamaktan şikayetçi. Mevduat faizini yüzde 20’nin üzerine çıkaran bankalar da kaynak yaratmaya çalışırken, güç ekonomik şartlarda borçla hayatını sürdürmeye çalışan vatandaşların kullanacağı muhtaçlık kredisinin faizleri yıl içinde yüzde 35’i aşarak son 4 yılın doruğuna çıktı.
CARİ AÇIK 19 KAT ARTTI
Hükümetin yeni iktisat modelindeki en büyük tezi, TL’nin kıymetinin düşük tutulmasının getireceği ‘rekabetçi kur’ avantajı ile cari fazla vermekti. Lakin tam zıddı oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın açıkladığı son bilgilerine nazaran yıllık cari açık 43,5 milyar dolarla 2018’den bu yana en yüksek düzeyine çıktı. Cari açık 2021 yılının birebir periyoduna nazaran 19 kat yükseldi. Cari açık ve kaynağı aşikâr olmayan girişleri tabir eden net kusur ve noksan kalemi Ocak-Ekim devrinde 21 milyar dolara yükseldi. Cari açığın yüzde 55’i kaynağı bilinmeyen para ile finanse edilmiş oldu.
İLKBAHAR, SONBAHAR, KIŞ…
İlkbaharı “Bir şükürsüzlük, tatminsizlik, karamsarlık hali aldı başını gidiyor” kelamlarıyla karşılayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, sonbahara “Milletimden biraz daha sabır ve ulusal çabaya takviye bekliyoruz” diyerek girdi. Yeni iktisat modeliyle bir yıl geride kalırken ve yeni yıla girilirken, Erdoğan hafta başında şu bildirisi verdi: “Açıkça söylüyorum, herkes hesabını 2023’te yüzde 20’ler düzeyinde enflasyona nazaran yapsın.”